Afgelopen week schreef ik over het opvangen van een zwangere moederpoes. Daarbij ging ik in op hoe je een kraamkamer inricht en welke spullen je voor de zorg op de plank moet hebben staan. Deze week ga ik graag in op wat de dagelijkse zorg voor deze categorie moederpoezen inhoudt.
Voor deze blog vroeg ik over dit onderwerp wat hulp van Winoah, een bevriende dierenarts, zodat we ook werkelijk weten waar we het over hebben.
Ik vertel jullie hoe de zwangerschap ongeveer verloopt, waar we op letten bij de opvang van onze zwangere Ginny en hoe we met haar omgaan in deze – voor ons en haar – spannende periode. Wat en hoeveel geven we haar te eten en welke handelingen voer je dagelijks uit? Maar ook: wat zijn de normale signalen gedurende de zwangerschap en wanneer is het toch beter om deskundige hulp in te roepen.
Verloop van de zwangerschap
De gemiddelde zwangerschap duurt 57 – 72 dagen. Wij kregen Ginny zestien dagen geleden in huis. Hoe lang ze zwanger was, wisten en weten we nog steeds niet. Het enige wat duidelijk was, was dat de botjes van de kittens enkele dagen voordat ze bij ons kwamen al zichtbaar waren op de röntgenfoto, dus dat zij zeker al voorbij dag 40 van haar zwangerschap was. Bij het lezen over de zwangerschap, hebben we een hoop gelezen over zwangerschapssignalen. In grote lijnen verloopt de zwangerschap als volgt:
De bevruchte eitjes vinden langzaam hun weg naar de baarmoeder, daar ontwikkelen zij zich tot embryo’tjes. De moederpoes kan al wat minder vriendelijk reageren richting andere dieren in huis.
De belangrijke organen van de kittens vormen zich. De tepels van de moederpoes worden roze en iets groter en zichtbaarder doordat de vacht rondom dunner wordt. Ook kan een moederpoes last krijgen van misselijkheid.
Rond deze tijd wordt de zwangerschap herkenbaarder. De buik van de moederpoes wordt groter en rond dag 35 zijn de kittens zichtbaar op een echo. Een afspraak met de dierenarts maken is op dit moment raadzaam. Deze kan op een echo zien hoeveel kittens er aanwezig zijn en aan de hartslag herkennen of alles goed lijkt te gaan. Als de dierenarts aangeeft dat de kat inderdaad zwanger is, dan is dit het moment om zeker bij te gaan voeren. Dit aangezien de kittens op dit moment (vrijwel) alle voeding opnemen die de moederpoes opneemt.
Vanaf 40 dagen is het eerste begin van het skelet van de kittens zichtbaar op een echo of röntgenfoto. Richting dag 50 zijn de skeletjes volledig ontwikkeld. Ze lijken daardoor steeds meer op echte kittens. De moederpoes zal zichzelf meer gaan wassen en haar tepels worden nog zichtbaarder doordat ze opzwellen. Rond deze periode begin je de kittens te voelen in de buik en zie je ze misschien zelfs al bewegen. Bij sommige moederpoezen komt de nesteldrang al naar boven.
De bevalling komt dichterbij. De moederpoes zal dan ook op zoek gaan naar plekjes in huis, de een is daar vroeger mee dan de ander. Omdat de kittens in haar buik steeds groter worden, drukken zij op andere organen. Dit kan ervoor zorgen dat moederpoes minder honger heeft en daardoor minder eet.
Er is een grote kans dat de bevalling in deze weken plaatsvindt. Enkele dagen voor de bevalling kan er bij de vulva van sommige katten wat donkerbruine afscheiding zichtbaar zijn. Zolang het om kleine hoeveelheden gaat en moederpoes zich goed voelt, dan hoef je je hierover geen zorgen te maken. Is ze op dag 71 nog niet bevallen, dan is het raadzaam contact op te nemen met je dierenarts.
Dagelijkse handelingen
Heb jij een zwangere poes in huis? Dan spreekt het voor zich dat je haar de zorg geeft die elke andere kat nodig heeft. Je schept elke dag de kattenbak uit, ververst eten en drinken en maakt voerbakjes schoon. Verder is het belangrijk dat ze in een schone omgeving leeft. Bezem dus regelmatig de kamer en haal er dan ook een dweiltje doorheen.
Zorg ook dat de potentiële werpplekken regelmatig even van schone handdoeken/dekens worden voorzien. Vergeet ten slotte niet dat het van belang is de zwangere kat aan jou te laten wennen. Daarvoor geldt: hoe meer jij een ‘normale’ factor wordt in haar kamer, hoe beter. Breng dus dagelijks zowel actief als passief voldoende tijd met haar door en experimenteer rustig aan of er misschien wel een beetje spel of kroeltjes in zitten. Meer over dit onderwerp (socialisatie) lezen jullie volgende week.
Een moederpoes en eten
Ginny is een moederpoes die – voor zover wij kunnen inschatten – bij de dekking pas 4 a 5 maanden oud was. Dat is erg jong. Daarbij was ze wat aan de magere kant, wat goed te zien was aan de uitstekende bekkenbotten. Dat betekent dat Ginny niet alleen voedingsstoffen nodig heeft om de kittens in haar buik voldoende overlevingskansen te geven, maar ook om zelf te groeien. Voor haar geldt extra wat voor elke zwangere kat geldt: haar lichaam heeft behoefte aan extra voedingsstoffen. Zonder die extra voedingsstoffen, worden die kleine, schattige kittentjes in haar buik steeds meer een soort parasietjes. Voedzaam eten is dus erg belangrijk! Tel daarbij op dat Ginny een wat moeilijkere eter is en het voedingsvraagstuk wordt helemaal interessant.
Jouw rol als pleeggezin bij de voeding van een zwangere kat is zorgen dat ze voldoende eet. Dat doe je onder andere door te zorgen dat er altijd voer voor haar beschikbaar is. Bovendien probeer je te zorgen dat wat zij binnenkrijgt (extra) voedzaam is. Dat betekent voornamelijk dat het voer nog meer eiwitten bevat dan een kat normaal krijgt.
Wanneer start je met bijvoeren?
Zodra je zeker weet dat de poes zwanger is, is het verstandig haar voer aan te passen. Je geeft haar kittenbrokjes in plaats van gewone brokken en mag dit aanvullen met kittenformule (melkpoeder voor kittens). Wil je haar extra verwennen? Geef haar dan eens wat gekookte kip of vis (natuurlijk ongezout en niet gekruid).
Hoe verder in de zwangerschap, hoe meer voeding de aanstaande moeder waarschijnlijk zal gaan eten. De uitzondering hierop is dat de zwangere poes rondom de bevalling vaak steeds minder eetlust krijgt. Het verliezen van eetlust kan dus een teken zijn dat de bevalling eraan zit te komen. Maar let op: het kan ook wijzen op medische problemen!
Slechte eters
Zoals ik al aangaf, is (of eigenlijk: was) Ginny een moeilijke eter. Een kat kan om meerdere redenen niet goed eten, bijvoorbeeld een slecht gebit, stress, pijn, ziekte of eenzaamheid. Ginny at in het begin uit angst en stress ronduit slecht uit een bakje, maar ze nam na een paar uur tot rust komen gulzig ‘soep’ voor katten van een lepeltje aan. Dit mengden we met een heel klein beetje kittenformule, zodat ze wat meer voedingsstoffen binnen zou krijgen. We bouwden dit de dagen die volgden langzaam op en moesten haar soms zelfs overtuigen door het soepje te mengen met vloeibare snacks. Uiteindelijk begon ze pas echt goed te eten toen ze zich vertrouwd voelde bij ons en dan ook echt alleen als wij bij haar waren. Blijkbaar speelde eenzaamheid bij Ginny ook een rol: ze is nog steeds een echte gezelschapseter die na de eerste kroeltjes vrolijk begint te eten, maar inmiddels eet ze ook wel als we de kamer uit zijn.
Bij slechte eters is het vooral bij moederpoezen belangrijk dat je snel probeert te achterhalen wat er achter zit. Durft ze niet te eten in jouw bijzijn? Gun haar dan tijd alleen of op afstand om te eten. En vindt ze haar brokjes niet lekker? Biedt haar dan eens andere merken aan of probeer het eens te mengen met vlees of kittenformule (Gourmet paté vinden de meeste katten heerlijk!). Wat ook nog weleens wil werken is het weken van de brokjes. Maar je hebt ook andere uitersten: Ginny vindt haar brokjes alleen maar lekker als we er niks mee doen.
Wij hebben letterlijk 10 verschillende soorten blikvoer geprobeerd – van paté tot vleesbrokjes in jus – voordat we doorhadden wat Ginny wel en niet lekker vond. Vooral in haar geval was het belangrijk dat ze de extra voedingsstoffen binnen zou krijgen, dus daar hebben we extra ons best voor gedaan. Nu krijgt ze twee keer per dag haar mamamix (30 ml verdunde kittenformule met een zakje vlees) en staat er altijd een bakje met kittenbrokjes voor haar klaar. Voor elke moederpoes zal gelden dat je op zoek moet gaan naar wat voor haar werkt.
Medische oorzaak?
Eet ze niet goed, ook niet als ze eenmaal de tijd heeft gehad om te ontspannen en je haar bakjes de hele dag bij haar laat staan? Dan is het verstandig contact op te nemen met een dierenarts om te achterhalen of er een medische reden is dat ze niet eet. Wacht hier niet te lang mee, want goed eten is van vitaal belang bij een zwangerschap.
Niet overdrijven
Natuurlijk kun je met eten ook overdrijven. Je hoeft je kat niet onbeperkt zakjes vlees te geven per dag. Het is echter wel belangrijk dat moederpoes meerdere keren per dag goed eet en blijft aankomen.
Wegen
Een moederpoes komt, als alles goed gaat, al gelijk de eerste dag na de dekking aan. Je kunt de voortgang van de zwangerschap bijhouden door haar regelmatig te wegen. Maak hier een leuke gebeurtenis van, door haar op de weegschaal te verwennen met iets lekkers. Gedurende haar zwangerschap komt ze ongeveer 40 procent aan. Een kat die dus 3 kg woog bij dekking, zal gemiddeld genomen 1,2 kg aankomen. Dit zijn gemiddelden, dus raak niet in paniek wanneer dit meer of minder is. Het belangrijkste is dat de kat steeds iets blijft aankomen en er gezond uit blijft zien.
Is je moederpoes erg angstig en geeft wegen (veel) stress? Dan is het belangrijker eerst aan jullie band te werken. Het kan zijn dat de kat zo angstig blijft, dat wegen gedurende de hele zwangerschap niet lukt. Dat is geen ramp. Houd dan wel zoveel mogelijk haar algehele gezondheid in de gaten. Mocht het noodzakelijk zijn dat je haar toch weegt: Als het goed is, zit ze in de bench en slaapt ze in haar carrier. Je kunt de carrier dicht doen en wegen. Op het moment dat ze vervolgens iets anders aan het doen is, weeg je de carrier zonder haar. Zo hoef je haar niet op te pakken, wat jou en haar een hoop stress bespaart.
Algehele gezondheid
Ik zei net al iets over ‘er gezond uit blijven zien’. Het is belangrijk daarop te blijven letten. Een zwangere kat zal misschien iets minder mobiel worden door de enorme buik aan het eind van haar zwangerschap, maar over het algemeen is een gezonde moederpoes levendig, glanst haar vacht, kijkt ze helder uit haar ogen en komt ze over de gehele lijn goed aan. Ze eet en drinkt goed en heeft voldoende energie. Ginny, bijvoorbeeld, is nu toch al redelijk ver in haar zwangerschap (wij denken dat ze nu zo’n 55-60 dagen zwanger is), maar ze speelt nog voluit. Wees er scherp op dat jouw zwangere kat dus in goede algehele gezondheid blijft en vertrouw ook op je eigen instinct. Maak je je zorgen? Neem dan contact op met een professional, zoals jouw begeleider vanuit een zwerfkattenproject en/of de dierenarts.
Maar wanneer bel je de dierenarts?
Maar wanneer moet je de dierenarts inschakelen? Dit is een beetje een gevaarlijk kopje, omdat er zoveel verschillende signalen zijn die erop kunnen wijzen dat het niet goed gaat met een zwangerschap. Toch waag ik me er aan om een algemeen beeld te schetsen van verschijnselen waarbij je het beste de dierenarts kunt bellen. Deze lijst is niet uitputtend:
- De zwangere kat is lusteloos of lijkt gedesoriënteerd;
- De zwangere kat valt af / vermagert en/of eet/drinkt niet meer goed;
- Er hangt een rare lucht rondom de zwangere kat;
- De zwangere kat heeft koorts (je hoeft dit echt niet op te nemen, maar bij koorts kan een kat merkbaar warmer aanvoelen);
- De zwangere kat heeft vies ruikende uitvloeiing. Een beetje uitvloeiing rondom de bevalling is normaal, maar die is vaak roodbruin en hoort niet te stinken. Ruik je een rottingslucht, dan is er echt sprake van een spoedgeval;
- Als de zwangerschap langer dan 71 dagen duurt (voor zover je dat kunt weten);
- Jij maakt je zorgen om de zwangere kat. Ja, dat is zeker reden om hulp te vragen van specialisten, jij kent jouw moederpoes namelijk het beste en ziet duidelijke verschillen in gedrag of gezondheid als het goed is beter dan wie dan ook. Je kan dan beter een keertje te vaak hebben gebeld, dan te weinig.
Het belang van spel
Een zwangerschap is een stressvolle aangelegenheid en door met de zwangere kat te spelen, geef je haar niet alleen vermaak, maar kan ze ook haar (mentale en fysieke) energie kwijt. Het geeft uitdaging, wat ook een zwangere kat gewoon nodig heeft. Wij spelen daarom elke avond een paar keer enkele minuten met een kattenhengel met Ginny en rollen ballenbakballen (tip!) door de kamer heen. Ginny vind dit helemaal fantastisch en ontspant zichtbaar gedurende het spel.
Volgende week schrijf ik meer over de band met de zwangere kat, ook daar ga ik in op het spel met haar. Wil je hier meer over weten? Houd onze blog dan in de gaten!
Bonus tip!
Het is misschien niet meteen voor iedereen weggelegd, maar toen vrienden van ons een camera over hadden waarmee we de kittenkamer in de gaten konden houden, waren we daar heel erg blij mee. Dankzij die camera kunnen we nu elk moment van de dag via onze telefoon Ginny en de kittenkamer zien. Zo kijken we als we niet thuis zijn regelmatig even of alles nog goed met haar gaat en of ze al aan het bevallen is. Dat vinden wij een heel fijn idee. Een echte aanrader dus