Het mag geen geheim zijn: bij de Foster Kitten Farm vangen we momenteel zwangere (of eigenlijk: net bevallen) kat Ginny op. Als pleeggezin kan je te maken krijgen met verschillende types zwangere katten. Van hartstikke bang tot hartstikke tam. Van piepjong tot wat ouder. Van net zwanger tot dichtbij de bevalling. En van moeilijk te socialiseren tot makkelijk omkoopbaar. In deze blog besteed ik aandacht aan jouw band met deze categorie moederpoezen en geef ik je tips die kunnen helpen bij het verbeteren daarvan. Daarbij maak ik gebruik van voorbeelden uit de praktijk bij het aangaan van die band met Ginny, die letterlijk tegen de muren op omhoog kroop toen we haar bij de opvang ophaalden.
Waarom een goede vertrouwenband van belang is
De band die jij met de moederpoes hebt, kan behoorlijk verschil maken bij de socialisatie en verzorging van haar kittens. Werken aan deze band is dus aan te raden: hoe meer en hoe sneller ze jou vertrouwt, hoe beter. Het is niet zo dat de zorg voor de kittens niet mogelijk is als de moederpoes jou niet vertrouwt.
Maar vertrouwen zorgt er wel voor dat je haar kittens gemakkelijker kunt oppakken, knuffelen, voeren en medische zorg kan geven. En haar trouwens ook. Voor zowel de kittens als de moederpoes zorgt dit voor vermindering van stress en vergroot het uiteindelijk de kans op plaatsing. Daarbij zeg ik wel dat dit vertrouwen zich niet laat forceren. Je kunt eraan werken, maar het resultaat zal per moederpoes verschillen.
De kans om een band op te bouwen
Het fijne van het in huis hebben van een zwangere kat, is dat je de kans hebt haar vertrouwen te winnen voordat de kittens komen. Maak hier gebruik van en kijk goed naar de signalen die ze jou geeft. De hormonen gieren door haar lijf, ze is terechtgekomen in een onbekende omgeving en ze zal uit instinct zoeken naar veiligheid en rust. Stress kan desastreuze gevolgen hebben voor moeder en kittens, dus forceer niets en laat de socialisatie zo natuurlijk mogelijk verlopen. Afhankelijk van hoe ver deze zwangere kat is in haar zwangerschap, heb je dagen tot weken om haar vertrouwen te winnen.
Gebruik een bench
Tenzij de moederpoes al heel tam is, is het aan te raden haar eerst in een bench te zetten met de basisbenodigdheden: een carrier met handdoek(en) of zacht mandje, een kattenbak en een water- en voerbak. Je kunt de carrier ook vervangen voor een op zijn zij gelegde doos met een aantal lagen handdoeken.
Zeker als de kat binnenkort zal bevallen, kan dit jou helpen de kittens na die tijd te bereiken. In een carrier is het lastiger de kleintjes te verzorgen als dit nodig blijkt dan in een kartonnen doos. Door de bench zo minimaal mogelijk in te richten, weet je zeker dat moederpoes niet op een onbereikbare plek gaat zitten en dat je haar de nodige zorg kunt geven. Ook maak je de socialisatie gemakkelijker, omdat je op een veilige manier dichtbij kunt gaan zitten. Wij lieten Ginny uit de bench op het moment dat ze enthousiast op ons reageerde wanneer wij de kamer binnen kwamen lopen. Ontdooit jouw zwangere kat niet? In het belang van de zorg voor haar en de kittens kun je haar dan beter in de bench houden.
Hoe bouw je aan die band?
Breng zoveel mogelijk tijd door met haar, maar probeer daarbij de stress beperkt te houden. Verwen haar met lekkers (vloeibare snacks of gourmet paté van een lepeltje zijn aanraders) en laat haar zien dat je geen bedreiging vormt. Dat betekent ook dat je niet onnodig over haar heen hangt of haar met je gezicht benadert zolang ze je niet vertrouwt. Wat je wel kan doen is op een afstandje naar haar kijken en heel langzaam met je ogen naar haar knipperen. Daarmee zeg je op zijn kats dat je geen kwaad in de zin hebt. Reageert ze door terug te knipperen? Dan heb je een stap gemaakt in de goede richting.
Verdere toenadering
Reageert ze goed op jouw aanwezigheid, dan kan je kijken hoe ze reageert op toenadering en uiteindelijk zelfs aanrakingen. Bij sommige katten bereik je dit punt nooit, anderen beginnen na een paar uur in jouw gezelschap te spinnen. Het belangrijkste is dat je de kat het tempo laat bepalen en daarin heel voorzichtig stapjes zet die net niet over hun grens heen gaan. Begin door steeds iets dichterbij te gaan zitten (met je rug naar haar toe) en vervolgens je hand steeds iets dichterbij op de grond te leggen. Platte oortjes, blazen en slaan zijn tekenen dat je minder hard van stapel moet lopen. Voor de eigen veiligheid is het sowieso aan te raden om je handen te beschermen.
Rustig aan
Jouw zwangere kat is waarschijnlijk al gestresst door haar zwangerschap en alle avonturen vanaf het moment dat ze gevangen werd tot het moment dat ze bij jou binnenkwam. Geef haar de tijd om te wennen en steek niet gelijk je hand in haar carrier. Wij gingen de eerste uren gewoon bij Ginny zitten en boden haar wat lekkers te eten aan, waarna we weer afstand namen. Langzaam bouwden we de afstand af en het vertrouwen op. Daar zijn we drie weken later nog mee bezig. En dat doen we op haar tempo.
Niet te voorzichtig
Wees ook weer niet té voorzichtig: soms moet je het risico nemen om je hand uit te steken als je het niet zeker weet. Je merkt aan de reactie van de kat snel genoeg of je te ver bent gegaan. Heb hier vervolgens wel respect voor. Bij Ginny kwam ook het moment dat ze uitgebreid naar ons knipperde en zij eten van de lepel aanpakte en daarbij vriendelijk bleef kijken. Het was even een stap om haar vervolgens liquid snacks van mijn hand te laten eten. Toen dat goed ging en ze mijn hand bij haar gezicht accepteerde, ging het allemaal vrij snel. Na de eerste kriebels onder haar kin die volgden, was het begin van onze vertrouwensband al snel een feit. Ginny begon zelfs na de eerste volwaardige aaitjes voor het eerst echt te eten.
Spelen met de moederpoes
Voor sommige katten is de weg naar een goede band met het pleeggezin niet zozeer eten, maar spel. Maak daarbij gebruik van speelgoed waarmee je goed afstand kunt bewaren en begin met rustige bewegingen. Kattenhengels doen het hier altijd heel goed, zeker als je deze ergens rustig langs laat glijden of ergens onder (een deken bijvoorbeeld) laat verdwijnen. Je kan het spel opbouwen wanneer de kat zichtbaar ontspant.
Nog een weg te gaan
Na die eerste stappen met Ginny waarbij ze leerde dat we geen kwaad in de zin hadden, hadden we nog een weg te gaan. Ginny was alleen op haar gemak met één persoon. En die persoon mocht niet teveel bewegen, want dan dook ze weg. We hebben in de weken die volgden steeds minder voorzichtig gedaan. Onze bewegingen bij haar werden vrijer naarmate zij ons meer vertrouwde. Inmiddels is Ginny – nu na 3 weken – zover gewend dat we samen lachend naar filmpjes kunnen kijken in de kamer. Maar ronddansen in een gorillapak zou nog wat te ver gaan.
Prikkels opbouwen
Af en toe dagen we Ginny een beetje uit door nieuwe situaties te creëren: we zetten een muziekje op (eerst zachtjes, en elke keer ietsje harder) of laten visite even haar kamer inlopen, zonder haar verder te benaderen (over visite zo meer). We willen immers dat Ginny zover mogelijk gesocialiseerd is bij de bevalling, zodat we bij de bevalling en het opvoeden van de jongen zoveel mogelijk kunnen rekenen op medewerking van Ginny.
De meeste (semi)verwilderde katten zullen vooral bang zijn in de nieuwe situatie. En waar de een, zoals Ginny, onder het angstige katje bleek een grote kroelerd te hebben verborgen, zal de andere kat – zoals moeder van het F-team Fortuna – de toenadering ook na weken niet waarderen. In die laatste gevallen kun je wel kijken of de socialisatie met andere zaken – zoals geluiden en rondlopen in de kamer – wel goed gaat. Als de moederkat op haar tempo leert dat deze zaken voor haar geen bedreiging zijn, dan geeft het ook minder stress als jij in de kamer bezig bent met de socialisatie van haar kittens.
Visite
Wij hebben met Ginny geëxperimenteerd met visite, dit durfden wij aan omdat Ginny naar ons toe al snel enorm sociaal bleek. Je kunt in zulke gevallen kijken hoe de zwangere kat reageert op de aanwezigheid in de kamer van andere mensen. Wij vroegen onze gasten stil te zijn en zo min mogelijk te bewegen. Ginny vond dit best eng, maar stond er uiteindelijk wel voor open om eten aan te pakken. Wij leerden uit deze ervaring het volgende:
1) De kat moet eerst jou vertrouwen;
2) Om te beginnen maximaal één persoon visite;
3) Deze persoon zit rustig aan de andere kant van de kamer en is stil;
4) Verder is maar één van ons in de kamer, die benadert Ginny rustig en met wat lekkers om te laten zien dat er niks engs aan de situatie is;
5) Ontspant Ginny niet binnen enkele minuten, dan verlaat de visite de kamer. In tussentijd kijken wij of Ginny ontspant. Als dit lukt, kan de visite het nog één keer proberen;
6) Pas als Ginny ontspant, met ons knuffelt en lekkers aanneemt, kan de visite stap voor stap dichterbij komen. Ja, dit kan lang duren;
7) Bij elke stap van de visite krijgt Ginny vloeibare snacks aangeboden. Als ze ontspannen is bij de laatste stappen van de visite en de snacks vrolijk aanneemt, mag de visite proberen het staafje vloeibare snacks aan te bieden;
8) Als dit goed gaat, kan de visite proberen van de hand te voeren, dit gevolgd door een voorzichtig kriebeltje onder de kin als de kat hiervoor openstaat. Is dit niet het geval, dan biedt de visite nog een keer wat lekkers aan en neemt weer afstand totdat de kat zichtbaar ontspant. Anders verlaat de visite op dat moment de kamer. Op een later moment kun je dan weer bij stap één beginnen.
Reële verwachtingen
Van tevoren weet je nooit of een bange moederpoes toch nog een ommezwaai maakt. We hebben dit jaar met de moederpoezen van het F-team en G-team hierin twee uitersten gezien. Ginny – die tijdens het schrijven van deze blog heel binnenkort gaat bevallen – was net zo bang als Fortuna bij binnenkomst. Maar Ginny ontdooide binnen een paar dagen toen ze inzag dat wij eten brachten en geen bedreiging vormden. Bij Fortuna konden we weinig goed doen en was het in de twee maanden dat ze bij ons was al een hele eer als we in haar buurt mochten komen zonder bespuugd te worden. Ook als zij al voor haar bevalling bij ons was geweest, was socialisatie tot een gelukkige huiskat een mooie droom, maar geen reële verwachting geweest.
Wij stellen ons altijd in op geen verbetering, maar werken er toch hard aan om te kijken hoe ver we kunnen komen. Zo voorkom je al te grote teleurstelling. En realiseer je dat het niet persoonlijk is als een moederpoes niet voor je opwarmt: ze leeft mogelijk al langere tijd zonder enig (positief) menselijk contact en heeft geen reden om mensen te vertrouwen. Een nestje kittens maakt de kans niet groter dat ze jou vertrouwt. Sterker nog: het instinct van een moederpoes zal haar argwaan naar jou toe alleen maar vergroten als ze in verwachting is of kittens heeft. Dat is de natuur.
Natuurlijk hopen we allemaal dat de moederpoes uiteindelijk een kroelpoes wordt. Maar als dit niet haalbaar is, is het belangrijk om ons iets te beseffen. Wij mensen zijn geneigd te denken dat dieren alleen bij mensen thuis een gelukkig leven kunnen leiden, maar veel dieren zijn veel gelukkiger als ze uiteindelijk weer worden uitgezet in ‘het wild’. Veelal worden zulke katten geplaatst bij een boerderij of uitgezet op een plek waar ze worden gevoerd. Een kat als Fortuna, die bij ons diep ongelukkig en enorm gestresst was, is daar veel beter af.
Natuurlijk hopen we allemaal op die ‘happy ending’ voor zowel moederpoes als kittens, maar soms moeten we ons als pleeggezin erbij neerleggen dat die happy ending er voor je pleegkatjes anders uitziet dan jij had gehoopt. En dat is okee!