Tijdens de publicatie van deze blog hebben wij het F-team in huis: een verwilderde moederpoes met drie kittens. Zo’n nestje vraagt een andere aanpak dan wanneer je kittens in huis krijgt die al mensenhanden gewend zijn of die een moederpoes hebben die mensen al vertrouwt. Ze weten gewoon nog niet dat jij het beste met ze voor hebt en het kan even duren voordat je ze zover hebt. De komende weken wijd ik mijn blogs aan socialisatiekittens (en hun moederpoezen). Vandaag leg ik uit wanneer een kat verwilderd is en hoe dat zich uit in gedrag.
Wanneer is een kat verwilderd?
Ik heb het hier over verwilderde katten en kittens. Hoewel de lijn tussen verwilderd en gesocialiseerd geen duidelijke is, heb ik het in deze blog bij de term ‘verwilderd’ over dieren die nog geen of slechts gebrekkig goede ervaringen met mensen hebben opgedaan. Dat betekent niet per sé dat een dier in het wild is geboren.
Ook een dier dat geboren is onder erbarmelijke omstandigheden, zoals bij een broodfokker, of gewoon te weinig mensenhanden heeft gekend als kitten, zal in de meeste gevallen verwilderd gedrag vertonen. Er is wel duidelijk verschil tussen de twee gevallen, omdat een kat van een broodfokker vaak ook naar andere katten verstoord gedrag vertoont en soms helemaal geen (normale) sociale vaardigheden heeft opgedaan. Hun instinct heeft zich ook niet goed kunnen ontwikkelen. Dit is een klasse apart, waar we (vandaag) niet op ingaan. Dit heeft ook te maken met de complexiteit van het gedrag van deze katten.
Door gebrek aan contact met mensen zijn verwilderde katten vaak afstandelijk/angstig naar mensen toe. Daarbij geldt dat hoe minder positief menselijk contact een dier heeft gehad en hoe later dit wordt geïntroduceerd, hoe moeilijker het (over het algemeen) wordt om een dier nog te laten wennen aan het leven bij mensen.
Instinct bij verwilderde katten
Wanneer we een nestje dat in het wild geboren en (gedeeltelijk) opgegroeid is, vergelijken met een nestje dat is geboren in huiselijke sfeer, zijn hier vaak duidelijke verschillen in op te merken. Kittens die buiten geboren worden, krijgen vanaf een week of drie al prooitjes aangeboden door hun moeder en vanaf een week of vijf kunnen ze deze al zelf doden. Het zijn niet alleen geboren jagers, ze zijn ook opgevoed om zichzelf te redden. Daardoor is het wilde instinct vaak sterker.
Een ander duidelijk verschil is dat een poes die in huiselijke omgeving bevalt en mensen al kent, de kittens van jongs af aan mee zal geven dat mensen bij het leven horen en geen reden tot alarm zijn.
Een wilde moederpoes daarentegen zal haar kittens aanleren dat wanneer zij mensen horen, zij stil moeten zijn en zich moeten verstoppen. Als een mens te dichtbij komt, gaat hun natuurlijke alarmsysteem dan ook af en beginnen kittens te blazen, spugen en zelfs te slaan. Hoe later een nestje aan mensen wordt geïntroduceerd, hoe sterker dit gedrag is. Dit heeft te maken met de verschillende socialisatiefasen waar een kitten doorheen gaat. Ze definiëren daarin hun ‘normaal’. Als mensen niet normaal voor ze zijn, is het blazen en spugen heel gewoon. Het gaat om natuurlijk gedrag.
Waarom het belangrijk is om dit te weten? Als je begrijpt waarom ze dit gedrag vertonen, kun je er op de juiste manier mee omgaan. Ze blazen niet om jou te pesten of omdat ze specifiek boos zijn op jou. Ze doen het omdat alles in ze schreeuwt dat jij gevaarlijk bent en dat ze zichzelf moeten beschermen. Jouw hoofddoel is dus om hun vertrouwen te winnen. En dat doe je door heel duidelijk te maken dat jij geen gevaar bent, maar juist iets fijns komt brengen. Denk daarbij altijd vanuit de kat en niet vanuit jou: jij vindt knuffels misschien fijn, maar voor een dier dat knuffels niet kent, is een knuffel enorm bedreigend. Begin dan ook dichterbij wat instinctief belangrijk is voor een dier: creëer veiligheid en voorzie ze van eten.
Zwerfkattenprojecten
In Nederland hebben wij een groot netwerk van zwerfkattenprojecten. Zij vangen katten van alle leeftijden, castreren ze, geven ze de nodige medische zorg en plaatsen ze uiteindelijk óf weer terug in het wild, óf bij hun furrever home. Deze projecten zijn er om te zorgen dat dieren niet onnodig lijden en om te zorgen dat het zwerfkattenprobleem in de basis wordt aangepakt. Door te castreren, worden er minder kittens geboren, waardoor het probleem niet verder uit de hand kan lopen. Zie jij een zwangere/moederpoes en/of kittens rondlopen, twijfel dan ook niet om contact op te nemen met het landelijke meldnummer 114.
Zij zorgen dat de melding bij het juiste project terecht komt, zodat deze dieren gevangen kunnen worden. Geef hierbij zoveel mogelijk informatie, zoals locatie, aantallen, hoe groot zijn de kittens of katten en hoe zien ze eruit. Ook kan het helpen om op die locatie regelmatig te voeren, zodat de katten daar terug blijven komen.
Valt je op dat er een stukje uit het oor van de katten ontbreekt? Dan is er grote kans dat de katten al eens gevangen, gecastreerd en weer vrijgelaten zijn. Het kan echter nooit kwaad om dit te checken. In het geval van een zwangere poes of kittens is het altijd van belang dat ze gevangen worden. Hoe sneller hoe beter. En hoewel ik begrijp dat je misschien zelf wel graag het nestje wil grootbrengen, adviseer ik je het over te laten aan de experts. Bij een goed zwerfkattenproject krijgen ze alle medische, fysieke en mentale zorg die ze nodig hebben. De kosten van castratie en verdere zorg worden daar gedekt, terwijl – wanneer je dit zelf moet doen – deze kosten echt heel erg kunnen oplopen.
Lijkt het je leuk zelf nestjes groot te brengen? Misschien is het dan wat voor jou om pleeggezin te worden!
Socialiseren of vrijlaten?
Er zijn nogal wat zwerfkatten in Nederland. En hoewel wij mensen geneigd zijn te denken dat het zielig is als een dier op straat leeft, kennen veel dieren niet veel anders. Onder verwilderde katten zijn er ook veel die zich diep ongelukkig zouden voelen als ze bij mensen zouden worden ‘opgesloten’. Die niet meer kunnen wennen aan een leven bij mensen. En daar is op zich niks mis mee. Natuurlijk zijn er ook heel veel katten bij die nog prima kunnen wennen aan dit nieuwe leven. En dan is het een feit dat het leven in een liefdevol thuis een heel stuk aangenamer en veiliger is. Dan gaat de keuze naar het plaatsbaar maken of soms zelfs direct plaatsen. Er zijn ook gevallen waarbij schuwe katten bij een boerderij worden geplaatst, waar ze goed verzorgd worden zonder dat ze per se een schootkat hoeven te worden.
Zwerfkattenprojecten maken bij het lokaliseren en vangen van een zwerfkat dan ook de afweging of een kat al dan niet wordt gesocialiseerd en aangeboden wordt ter plaatsing. Elk dier dat gevangen wordt, wordt gecastreerd. zodat er geen nieuwe kittens geboren worden vanuit deze poes of kater. Bij volwassen dieren worden sommige dieren na herstel van de castratie (bij zowel poes als kater) weer uitgezet. Vaak wordt daarbij ook gekeken of deze dieren gevoerd kunnen worden door mensen uit de directe omgeving. Maar lijkt een dier goed te socialiseren, dan komt het bij een lokaal dierenasiel of pleeggezin terecht tot het klaar is voor plaatsing.
Kittens en jonge katten zouden deze kans mijns inziens zeker moeten krijgen. Dieren op jonge leeftijd staan immers vaak (uiteindelijk) meer open voor nieuwe ervaringen dan oudere dieren. Ook hier geldt dat op elke regel uitzonderingen zijn. Elk dier heeft een eigen achtergrond met eigen ervaringen: een oudere kat die altijd gevoerd is door mensen en veel menselijk contact heeft gehad, kan mogelijk prima wennen aan een leven bij mensen in huis. Een zwerfkattenproject zal dan ook naar het individu kijken.
Van verwilderd kitten tot schootkat?
Veel mensen vragen zich af hoe een verwilderde kat, na socialisatie, uiteindelijk als huiskat functioneert. Ik kan alleen maar spreken vanuit onze ervaring en over de ervaringen die we meekrijgen van anderen. Kittens die op oudere leeftijd binnenkomen, zijn nog prima te socialiseren. Elke kat is verschillend, elk karakter is anders en dat geldt ook voor wilde katten. Zelfs binnen een nest zitten er grote verschillen in wat zij nodig hebben om mensen te kunnen vertrouwen. De een is met een paar stukjes vlees of een speeltje binnen een paar dagen om. De ander heeft maanden nodig voordat ze mensen genoeg vertrouwen om überhaupt iets van ze aan te nemen.
Wij zien dat verwilderde kittens die bij ons al snel mensen vertrouwen, ook in hun verdere leven gemakkelijker nieuwe contacten aangaan en nieuwe ervaringen omarmen. Kittens die langer argwanend blijven tijdens de socialisatie en dus meer tijd nodig hebben, blijven dat vaak ook hun verdere leven doen.
Het mooie aan deze kittens is dat ze vaak een hele mooie, intensieve en exclusieve band aangaan met hun baasjes die ze met niemand anders hebben. Nog meer dan bij andere katten het geval is.
Na de eerste periode, waarin baasjes hun vertrouwen moeten winnen, zie je iets moois ontstaan. Hun baasjes zijn hun wereld en ze genieten met volle teugen van ze. Komt er visite, dan verstoppen ze zich vaak nog lang. Maar met tijd en geduld kunnen ook zij – soms na jaren – hieraan wennen. Baasjes die deze uitdaging aangaan, geven veelal aan dat ze zich vereerd voelen dat dat bange kitten juist hen vertrouwt.
Pleeggezin worden voor socialisatiekittens (en moederpoes)
En wat voor die baasjes geldt, geldt ook voor een pleeggezin. Heb jij geduld en ben jij in staat veel tijd door te brengen bij je pleegkittens, dan is het opvangen van zo’n nestje op de lange termijn enorm belonend. Je maakt echt een verschil als je deze uitdaging aangaat. We noemen deze pleegkittens nu overigens wel socialisatiekittens, je gaat ze immers socialiseren.
En hoewel je soms wel een lange adem moet hebben en er tegen moet kunnen dat ze jou in het begin helemaal niet leuk vinden, zul je zien dat de stappen die ze uiteindelijk maken gigantisch zijn en je een enorm geluksgevoel geven. Zorg wel dat je je goed laat informeren over hoe je deze socialisatie aanpakt, bijvoorbeeld door jouw pleeggezincoördinator.
Ben je benieuwd hoe zo’n socialisatieproces eruitziet? Komende weken gaan we verder in op hoe wij de socialisatie van ons F-team aanpakken en wat daar allemaal bij komt kijken.
Leuk geschreven weer❣️
Dank je wel, Daphne! Volgende week het vervolg 🙂